De glans van goud

‍
Goud wordt vaak gezien als het symbool van eeuwigheid. Het vergaat niet, het oxideert niet en het behoudt altijd zijn glans.
‍

Herkomst

Het bewerken van edelmetaal kwam al vroeg in de geschiedenis van de mensheid voor. Er zijn zelfs prehistorische vondsten die aantonen dat de bewerking van edele metalen ook toen al bekend was. Men neemt aan dat het eerste edelmetaal (goud en zilver) 8.000 jaar geleden gevonden werd in de gebergten die zich uitstrekken van de Balkan via Turkije naar Perzië en Afghanistan. Pas rond 4.800 v.Chr. kan men smelten en gieten, voor die tijd werd het edelmetaal koud vervormd.‍

Oudste gebruik van goud in sieraden
‍De oudste bekende gouden sieraden stammen uit ongeveer 2500 voor Christus. In Mesopotamië (het huidige Irak) werden legendarische gouden sieraden vervaardigd met een vakmanschap van verfijnde smeedkunst dat pas twintig eeuwen later door de Europeanen zou worden geëvenaard.‍

Goud als betaalmiddel
Goud (en zilver) vormde de basis voor ons huidige geldstelsel. Beide edelmetalen waren zo gewild dat wie goud of zilver had, deze metalen voor vrijwel alles kon ruilen. De edelmetalen zijn mooi, duur en zeldzaam en hebben een redelijk stabiele waarde. Hierdoor konden de metalen als geld gebruikt worden. Ook later, na de introductie van papiergeld, werden veel valuta gerelateerd aan de waarde van goud of zilver.

Hoe ontstaat goud?
Goud bevindt zich in de aardkorst en wordt vaak samen gevonden met metalen als koper, ijzer, platina en rhodium. Er zijn primaire en secundaire vindplaatsen. In primaire vindplaatsen is goud neergeslagen in chemische reacties tussen erg hete vloeistoffen en gesteente. Dit komt voor in vulkanisch actieve gebieden en in geologische breukzones. Secundaire vindplaatsen zijn ontstaan door erosie. Dat wil zeggen; onder invloed van wind, regen, sneeuw, hitte etc is het metaal losgekomen uit het gesteente en meegevoerd door beekjes en rivieren. Op plekken met een geringe stroomsnelheid bezinkt het metaal en verzamelt zich tot een secundaire vindplaats.

‘Primair goud’ komt vooral voor in de vorm van goudaders. De lengte van zo’n ader varieert enorm en het goud wordt gewonnen in goudmijnen. Goudzoekers richten zich vooral op het ‘secundaire goud’ in rivieren en rivierbeddingen. Dit kan gaan om goudkorrels, goudstof, maar er worden ook wel eens kilo’s zware nuggets of goudklompen gevonden.

Gedragscode Verantwoord Goud

Hoewel het meeste goud voor de sieraden die in Nederland geproduceerd worden afkomstig is uit recycling, is een deel van de sieraden die verkocht worden afkomstig uit de mijnbouw. Zowel in grote als kleine mijnbouw wereldwijd vinden mensenrechtenschendingen plaats en wordt het milieu op een onherstelbare wijze belast. De Nederlandse sieraden- en horlogebranche wil een bijdrage leveren aan verbeteringen in de internationale goudsector door zoveel mogelijk verantwoord goud in te kopen en hier transparant over te communiceren.

‍Convenant Verantwoord Goud
Op 19 juni 2017 sloot een brede coalitie in de goudsector het IMVO-convenant Verantwoord Goud. De samenwerking bestaat uit juweliers, goudsmeden, industrie, recyclers, ngo’s, vakbonden en overheid. Het doel van het convenant is dat in de hele keten, van winning tot en met recycling, mensenrechten en het milieu worden gerespecteerd. De Federatie Goud en Zilver (FGZ) en het Nederlands Gilde van Goudsmeden (NGG) zijn ondertekenaars van dit convenant. Zij willen zich gezamenlijk met de andere partijen inzetten voor een eerlijke en schone goudindustrie.‍

Leden FGZ ondertekenen Gedragscode Verantwoord Goud
Naar aanleiding van het IMVO-convenant Verantwoord Goud hebben de FGZ en het NGG een gedragscode voor hun leden opgesteld. Het doel van de gedragscode is om leden te ondersteunen bij het bevorderen van de transparantie in hun ketens. Leden die de gedragscode ondertekenen werken ernaartoe dat het goud dat zij verkopen op verantwoorde wijze verkregen is en afkomstig is van leveranciers die aan kunnen tonen te opereren volgens de richtlijnen van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling). Door het ondertekenen van deze gedragscode spreekt de branche zich uit tegen mogelijke risico’s in de sector, zoals bijvoorbeeld kinderarbeid, kwikvervuiling en conflicten rondom goudmijnen.

‍Kleuren goud
De belangrijkste bijzetmetalen in goudlegeringen zijn koper en zilver. Aan de verschillende legeringen ontleent goud haar kleurnuances. Bij de goudlegeringen onderscheiden we de volgende basiskleuren:

• Geelgoud: Hierin onderscheiden we bleekgeel en warmgeel. In bleekgeel zit een vrijwel gelijk aandeel zilver als koper. Warmgeel bevat meer koper en minder zilver.‍

• Roségoud of roodgoud: Rood- of roségoud ontstaat door toevoeging van meer koper dan zilver aan de legering. Roségoud bevat nog iets meer koper en nog minder zilver dan warmgoud en roodgoud bevat (naast goud natuurlijk) uitsluitend koper.

• Witgoud: Witgoud wordt gemaakt door het goud te legeren met witgekleurde metalen, zoals palladium, nikkel, zilver of zink. Witgoud dat nikkel bevat heeft een warmere kleurtoon dan palladium houdend witgoud dat neigt naar grijs. Nikkel mag slechts zeer beperkt worden toegevoegd aan goud. Witgoud wordt nogal eens verward met platina of zilver omdat ze qua kleur op elkaar lijken.

Goudgehaltes
Puur goud is van nature een zacht metaal. Om goud harder te maken en geschikter voor bewerking, wordt het gemengd met andere metalen, zoals zilver of koper. Zo ontstaan de goudlegeringen.

In Europa wordt de hoeveelheid puur goud die aanwezig is in een sieraad uitgedrukt in duizendsten. Zo heeft puur goud, beter bekend als 24-karaats goud, een gehalte van 1000 duizendsten. 18-karaats goud, dat voor 3/4 deel uit puur goud bestaat, heeft een gehalte van 750 duizendsten. Het overige deel is dan meestal zilver of koper.

Op grond van de Waarborgwet kennen we in Nederland vier geaccepteerde goudlegeringen:

1. 14-karaats (585/1000)
2. 18-karaats (750/1000)
3. 20-karaats (833/1000)
4. 22-karaats (916/1000)

In Nederland komen sieraden van 14-karaats goud het meest voor, met 18-karaats goud op de tweede plek. Legeringen met een goudgehalte beneden de 14 karaat (dus lager dan 585 duizendsten) mogen geen ‘goud’ worden genoemd in Nederland. In bijvoorbeeld Duitsland en Engeland zijn echter wel goudgehaltes van 8 karaat (333 duizendsten) en 9 karaat (375 duizendsten) toegestaan.

Bladgoud
Door de buigzaamheid en flexibiliteit van goud is het mogelijk om een gram goud te walsen tot er een vel bladgoud van een vierkante (!) meter ontstaat. Met de zeer dunne velletjes bladgoud kunnen de meest uiteenlopende ornamenten en sieraden verguld worden.

Consumentenbescherming

Al meer dan zes eeuwen worden er op gouden, zilveren en platina voorwerpen keurtekens aangebracht. Deze keurtekens behoren tot de oudste vormen van consumentenbescherming. Sinds 1986 is dit zelfs wettelijk vastgelegd in de Waarborgwet 1986. Deze garandeert dat een voorwerp met volgens de wet vastgestelde keurtekens, het juiste gehalte aan platina, goud of zilver bevat.

Ieder gouden voorwerp met een gewicht vanaf 1 gram dat in Nederland verhandeld wordt, moet voorzien zijn van een geldig keurteken. Ook dit keurteken moet aan bepaalde wettelijke vereisten voldoen. Voor de Nederlandse kwaliteitseisen zijn krachtens de Waarborgwet twee tekens verplicht: het gehalteteken en het verantwoordelijkheidsteken.

Gehalteteken
Het gehalteteken wordt gebruikt om het soort en het gehalte van het edelmetaal uit te drukken.

Verantwoordelijkheidsteken
Aan de hand van een verantwoordelijkheidsteken kan afgeleid worden wie een artikel heeft gemaakt (meesterteken) of op de markt heeft gebracht (importeursteken). Klik hier voor meer informatie over de Waarborgwet.

Gouden verhalen uit het verleden

Goud kreeg in de oude culturen al snel een mythische lading en een band met het Goddelijke toegedicht. Dit heeft tot vele magische verhalen geleid.

Koning Midas
Zo werd van de legendarische Koning Midas uit de Griekse mythologie beweerd dat hij de kracht had om alles wat hij aanraakte in goud te veranderen. Hoewel hij overladen werd met goud, was hij niet erg gelukkig. Want het brood dat hij pakte, veranderde echter onmiddellijk in goud waardoor hij er niet meer van kon eten. Hetzelfde gebeurde met het vlees, het fruit en zelfs met de drank. Al snel verging de koning van de honger en de dorst. Tot overmaat van ramp veranderde ook de dochter van de koning in een gouden standbeeld, nadat Midas haar had aangeraakt.‍

Toetanchamon
Goud speelde een belangrijke rol in het oude Egypte. Iedereen kent het gouden dodenmasker van Toetanchamon wel. De tombe van Toetanchamon was ingepakt in vier houten altaren die met goud waren verstierd. De sarcofaag was geheel gemaakt van goud en belegd met dure stenen en versieringen. De grafkist weegt 11 kilogram en is tegenwoordig te zien in het Egyptisch museum in Caïro.

‍Tranen van de zon
De Inca's stonden bekend om hun hartstocht voor goud. Zij zagen het edelmetaal als de 'tranen van de zon' en bedekten hun doden met gouden maskers en goudpoeder. De reputatie van hun goudvoorraden was een van de beweegredenen voor de Europeanen om hun schepen naar dit deel van de wereld te zenden. Op zoek naar El Dorado, oftewel 'het Gouden Land', ondernamen zij veel gevaarlijke reizen over de oceaan.

‍Goud symbool van eeuwigheid
De Engelse koningin Mary Tudor zorgde er in 1554 voor dat gladde gouden trouwringen in de mode kwamen door er zelf een te kiezen als haar trouwring. De ring werd aan de vierde vinger van de linkerhand gedragen, omdat men veronderstelde dat er van daaruit een ader direct naar het hart liep.

Onderhoud van goud

• Gouden sieraden blijven mooi als ze af en toe voorzichtig in een sopje van milde zeep worden schoongeborsteld. Gebruik hiervoor een zachte tandenborstel. Spoel de sieraden af met lauw water.
• Berg je sieraden, als je ze niet draagt met zorg op. Wikkel ze in een zachte doek en leg ze in een doosje, zodat ze niet met andere sieraden in aanraking komen en onnodige beschadigingen kunnen oplopen.
• Wees voorzichtig met het aanbrengen van make-up en parfums. De cosmetische stoffen tasten niet het goud zelf aan, maar kunnen wel de bijmetalen beïnvloeden waardoor je sieraden minder glanzen. Hoe hoger het goudgehalte van je sieraden, hoe kleiner deze kans.
• Laat je sieraden één keer per jaar door een goudsmid of juwelier nakijken. Hij of zij controleert het sieraad op tekenen van slijtage en kan zo voorkomen dat je het sieraad verliest of dat er een edelsteen loskomt. Een goudsmid of juwelier kan jouw sieraden bovendien professioneel reinigen. Het kan de moeite waard zijn om je goud te laten polijsten. Daardoor wordt het oppervlak ontdaan van krasjes en kleine beschadigingen, die door het dagelijks gebruik ontstaan. Je sieraden zijn na zo'n bezoekje aan de goudsmid of juwelier weer als nieuw.

Ga voor zekerheid bij de goudsmid of juwelier

Je goudsmid of juwelier kan al je vragen over goud beantwoorden en kan je helpen bij het bepalen van een sieraad van je keuze.

Bij een FGZ-aangesloten juwelier weet je zeker dat je betrouwbaar advies krijgt en aan het juiste adres bent voor reparatie en onderhoud. Zoek hier een goudsmid of juwelier in jouw buurt die staat voor ons ABC.