Hoe ontstaat robijn?
Robijn kan op verschillende manieren ontstaan, maar altijd op plaatsen waar weinig silicium en veel aluminium en ook chroom aanwezig is. Dit is zeldzaam omdat silicium een belangrijk chemisch bestanddeel is in de aardkorst en de daaronder gelegen aardmantel. Er is veel debat over het ontstaan van robijn. Robijn kan vormen in een zogenaamd metamorf gesteente, op grote diepte en onder hoge druk, op de grens tussen aardkorst en aardmantel, op ongeveer 40 tot 60 km diepte.
Robijn komt ook in marmer hoger in de aardkorst voor. Marmer bestaat uit calciumcarbonaat en is daarom per definitie silicium-arm. Het is daarom een gunstige omgeving voor het ontstaan van robijn. Reacties tussen mineralen die leiden tot de vorming van robijn in de marmer, worden geholpen door vloeistoffen die de groei van grotere robijnkristallen mogelijk maken.
Met name de aanwezigheid van fluor in de vloeistof speelt waarschijnlijk een belangrijke rol bij de vrijmaking van aluminium uit klei dat aanwezig was in de onzuivere kalksteen. Deze kalksteen werd tijdens metamorfose omgezet in een marmer en daarbij werd uit de aluminium en in aanwezigheid van een weinig chroom robijn gevormd.
Natuurlijke robijn
Robijn is net als saffier een variëteit van het mineraal korund. De steen is buitengewoon hard en heeft een hoge glans. Zuiver korund is kleurloos en komt in de natuur zelden voor. Kleine hoeveelheden chroom geven korund een prachtig rode kleur. Deze rode variant wordt robijn genoemd.
Vindplaatsen
In de heuvelachtige omgeving van Mogok in Myanmar (het voormalige Birma) zijn de mooiste robijnen gevonden. Dit land wordt vanwege de klassieke kleur en doorzichtigheid van de robijnen die er vandaan komen nog steeds gezien als 's werelds beste bron. Vroeger was 'Heer der Robijnen' een van de titels van de koningen van Birma. Mooie robijnen worden niet alleen in Myanmar (Birma) gevonden, maar ook in Pakistan, Thailand, Cambodja, Vietnam, Sri Lanka, Tanzania, Kenia en Madagaskar. Daarnaast is met name ook Mozambique een belangrijke leverancier geworden.
Robijnrood
De naam robijn is afgeleid van het Latijnse woord ruber, dat staat voor de kleur rood. Bewondering voor deze edelsteen werd in India al vroeg onder woorden gebracht met de naam ratnanäyaka, Sanskriet voor: koning onder de edelstenen. In de robijn worden de energie van licht en de kracht van vuur gecombineerd tot een adembenemend mooie kleur, van dieprood tot lichter helderrood, met roze tot purperen tinten.
De meest gewilde kleur is duivenbloedrood, een vol, verzadigd karmijnrood. Deze intens rode kleur met een blauwe zweem kan al ontstaan wanneer slechts 0,3 procent chroomoxide aanwezig is. Doordat dit chroompigment weinig voorkomt in het bovenste gedeelte van de aardkorst, behoort robijn tot de zeldzaamste edelstenen ter wereld.
Kleurverbetering door verhitting
Al in eeuwenoude geschriften kunnen we lezen dat de kleur van robijn werd verbeterd door de steen te verwarmen. Ook nu is verhitting dé methode voor verbetering van de kleur en helderheid. Met deze methode, die sinds 1970 geperfectioneerd wordt in Bangkok (Thailand), is het ook mogelijk haarscheurtjes in robijnen te repareren. Tijdens de verhitting loopt een smeltmiddel (een flux) in de barst zodat de wanden aan elkaar kunnen groeien. Dit proces wordt healing genoemd.
Het overgrote deel van de robijnen wordt behandeld met verhitting om de kleur sprekender te maken. Normale of lichte behandeling maken de steen niet automatisch minder waard. Extremere behandelingen met veel flux of vulling met loodglas zorgen er wel voor dat de steen sterk in waarde daalt.
Robijn kan in vrijwel alle slijpvormen voorkomen. Het meest voorkomende slijpsel is rond gefacetteerd en ook ovaal is erg geliefd. Andere mogelijkheden: kussen (cushion) slijpsel of een cabochon, voor een robijn met een stereffect.
Robijn met zijde
Kleine microscopische insluitingen geven sommige robijnen een prachtige zijdeachtige glans, het zogenaamde silk of zijde van robijn.
Robijn is de steen van de maand juli. Het is ook een edelsteen die veel cadeau wordt gedaan bij een 15-jarig of een 40-jarig huwelijksfeest. De robijn wordt ook wel beschouwd als de levenssteen die het hart versterkt en kracht teruggeeft.
De robijn is een van de duurste en zeldzaamste van de bekende edelstenen, zeldzamer nog dan diamant. Vooral de pure rode stenen zijn zeer beperkt verkrijgbaar. Robijn wordt in het algemeen in kleine kristallen gevonden, grote robijnen zijn zeldzaam. Exemplaren die meer wegen dan 5 karaat (1 gram) zijn schaars. Robijnen zwaarder dan 10 karaat (2 gram) zijn een uitzondering op de regel.
Sommige van deze uitzonderlijk grote edelstenen zijn in het bezit van Oosterse vorsten. Zij schrijven vaak magische krachten toe aan robijn. Zo verhoogt robijn in hun visie aanzien en gezag en geeft de steen macht, moed en levensvreugde.
Synthetische robijn
Robijn kan synthetisch gemaakt worden. Synthetische robijn wordt vaak gebruikt als onderdeel in hoge precisie (hightech) instrumenten. Echte robijn kun je onderscheiden van synthetische robijn door de steen te bekijken met een microscoop. Echte robijn bevat insluitsels als rutiel, zirkoon en andere mineralen. Synthetische robijn is doorgaans heel zuiver en heeft een zeer regelmatige inwendige groeistructuur.
In een edelsteenidentificatierapport staat aangegeven of een steen eventueel behandeld is, en zo ja, in welke mate. Iedereen met vragen over edelstenen (natuurlijk, synthetisch, imitatie), de herkomst en eventuele behandeling, kan terecht bij het Nederlands Edelsteen Laboratorium (NEL) in Leiden.
Klik hier voor meer informatie over het NEL.
Grote historische robijnen waren vaak spinel, een edelsteen die erg lijkt op robijn. Zo is de Black Princess Ruby van 167 karaat (34 gram) een beroemde spinel, gezet in één van de Britse kroonjuwelen. Hij werd halverwege de 14de eeuw gegeven aan Edward of Woodstok (de Black Prince), en is te bewonderen in het British Museum. Verder is er de Reeves-sterrerobijn (138 karaat, wel een echte robijn!) in het Smithsonian Institution in Washington, en de Long-Star robijn (100 karaat) in het American Museum of National History in New York.
Talrijke robijnen vormen de glansstukken in kronen, tiara’s en andere sieraden van vorstenhuizen. De St. Wenzelskroon uit 1347 (Boheemse kroonjuwelen, Praag) bevat een ruwe robijn van 250 karaat.
Je goudsmid of juwelier kan al je vragen over robijn beantwoorden en kan je helpen bij het bepalen van een sieraad van je keuze.
Bij een FGZ-aangesloten juwelier weet je zeker dat je betrouwbaar advies krijgt en aan het juiste adres bent voor reparatie en onderhoud.
Zoek hier een goudsmid of juwelier in jouw buurt die staat voor ons ABC: Ambachtelijk, Betrouwbaar en Creatief.
