Lab grown of synthetische diamant is de afgelopen jaren in populariteit gestegen. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn voordat je een aankoop doet. Want hoe zit het met het verschil tussen natuurlijke en synthetische diamant? En kun je een natuurlijke, dan wel een lab grown diamant herkennen? Hoe zit het met de prijzen en de duurzaamheid? We bespreken in dit artikel de verschillende kenmerken zodat je een goede overweging kunt maken.

Lab grown diamant is diamant
Alhoewel soms wordt beweerd dat dit niet zo is: laboratory grown diamanten, meestal aangeduid als lab grown, zijn diamanten. Ze hebben de chemische samenstelling en fysische eigenschappen van de verschijningsvorm van koolstof die we diamant noemen. Lab grown diamanten ontstaan alleen niet in de aarde, zoals natuurlijke diamanten. De meeste natuurlijke diamanten kristalliseerden tussen 1 en 3 miljard jaar geleden in de aardmantel op diepten vanaf 130 km tot wel 600-700 km tijdens tectonische plaatbotsingen en werden naar het aardoppervlak gebracht door vulkanische uitbarstingen. Lab grown diamanten worden binnen enkele weken gevormd op productielocaties dankzij innovatieve technieken en machines.

Benamingen
Er zijn verschillende benamingen voor lab grown diamant. Welke zijn juist? Wereldwijd mogen de volgende termen worden gebruikt: synthetic diamond, laboratory-grown diamond en laboratory-created diamond. Deze benamingen geven aan wat het is: synthetische diamant, met de fysische en optische eigenschappen van diamant, maar kunstmatig geproduceerd in een fabriek en dus niet afkomstig uit de natuur.

De naamgeving is vastgelegd in een internationaal geldende standaard, het ISO-document 18323: ‘Jewellery – Consumer Confidence in the Diamond Industry’. De term ‘diamant’ (zonder enige toevoeging) mag alleen gebruikt worden voor natuurlijke diamant (internationaal vastgelegd in ISO-document 18323, waaraan vanuit Nederland o.a. het NEL, de Vereniging Beurs voor den Diamanthandel en de Federatie Goud en Zilver hebben meegewerkt).

Er zijn landen waar de term lab grown bij wet verboden is, zoals Frankrijk en Italië. Daar moet de term synthetische diamant gebruikt worden. ‘Synthetisch’ betekent ‘samengevoegd’. Omdat met name in Amerika de term synthetisch vaak wordt geassocieerd met ‘fake’ wordt daar meestal voor de benaming ‘lab grown’ gekozen. In Nederland zijn zowel synthetisch als lab grown correct, net als in de meeste andere landen. In dit artikel gebruiken we beide termen daarom door elkaar.

Hoe wordt lab grown diamant geproduceerd?
Lab grown diamanten worden op twee manieren geproduceerd:

• HPHT: de oudste methode is de High-Pressure High-Temperature, waarbij door middel van hoge druk en temperatuur grafiet wordt omgezet in diamant. Deze methode bootst de manier waarop natuurlijke diamant in de aarde wordt gevormd na.

• CVD: recenter is de techniek Chemical Vapor Deposition, waarbij vanuit een gasmengsel (van methaan en waterstof) koolstofatomen in de vorm van diamant neerslaan op een kiemkristal van diamant (natuurlijk of synthetisch) en aangroeien. Bij de CVD-productiemethode zijn de stenen vaak wat lichtbruin of gelig van kleur. Een deel van deze stenen wordt daarom met een HPHT-techniek nabehandeld om een hogere kleurkwaliteit te verkrijgen.

In beide gevallen duurt het 8-10 dagen voordat er een slijpbaar kristal van één karaat is gevormd.
Bij zowel een ruwe diamant uit een mijn als een ruwe diamant uit een machine is het vervolg hetzelfde. Beide diamanten worden naar verwerkingslocaties gebracht om daar eventueel opgedeeld te worden in meerdere kleine stenen en vervolgens geslepen en gepolijst te worden om ze daarna te kunnen zetten in een sieraad.

De opkomst van lab grown diamant
Synthetische diamanten zijn niet nieuw; halverwege de vorige eeuw werden ze al gemaakt voor industrieel gebruik. De technieken verbeterden waardoor er lab grown diamanten van hogere kwaliteit en mooiere kleur op de markt kwamen die ook in sieraden gebruikt konden worden. In 2020 bedroeg de geschatte wereldproductie van synthetische diamant ongeveer 6 miljoen karaat. De wereldwijde verkoop van lab grown diamant is van een initiële 1% aandeel in de totale diamantverkopen gestegen naar zo’n 20% aandeel in 2023.

China en India zijn belangrijke spelers bij de opkomst van synthetische diamant. Sinds 2010 en de jaren daarna heeft de productie van synthetische diamanten in China een opmerkelijke groei doorgemaakt. Zowel de HPHT- als de CVD-methode wordt hier actief toegepast. Dit heeft geleid tot meer dan 30 productiefaciliteiten in China, die op dit moment verantwoordelijk zijn voor 56% van de wereldwijde synthetische diamantproductie. India speelt met een aandeel van 9% ook een aanzienlijke rol. Bovendien fungeert India als een belangrijk knooppunt voor het slijpen en bewerken van zowel natuurlijke als synthetische diamanten. Ook de Verenigde Staten, Singapore, Rusland en – opkomend – Korea zijn belangrijke landen als het gaat om de productie van lab grown diamant.

Hoe zit het met de prijs?
Tot ongeveer tien jaar geleden waren synthetische diamanten nog behoorlijk kostbaar; doorgaans (afhankelijk van het moment) geprijsd op ongeveer een derde van de prijs van natuurlijke diamanten. Sindsdien is de prijs van synthetische diamant gedaald, mede onder invloed van de ontwikkelingen in de productietechniek en de daardoor dalende productiekosten.

Hoe de prijzen van lab grown diamant zich verder ontwikkelen is moeilijk te voorspellen. Maar omdat er niet alleen sprake is van (productie)prijsverschillen en restwaarde tussen natuurlijke en lab grown diamant maar ook van verschillen qua herkomst en verhaal, is het van groot belang dat het duidelijk is voor alle partijen in welk product er wordt gehandeld.

Betrouwbare herkomst
Juweliers en goudsmeden recyclen vaak diamanten uit oude sieraden. Als je nieuwe aanschaffen doen ze dat meestal bij een diamantair die lid is van een diamantbeurs zoals die in Amsterdam en Antwerpen. Het is aan te raden bij de aankoop van een sieraad met diamant te vragen naar een certificaat. Een certificaat geeft de beste garantie voor betrouwbare informatie over de herkomst van een diamant.

De handel in ruwe natuurlijke diamant is gereguleerd volgens het Kimberley Process. Deze diamanten worden geleverd met een Kimberley-certificaat. Als de stenen geslepen zijn wordt er gewerkt met de vermelding (op de factuur bijvoorbeeld) dat het om conflictvrije diamant gaat. Klik hier voor meer informatie over conflictvrije diamant.  

Duurzaamheid
De feiten op een rij. De benodigde energie voor het maken van synthetische diamant is fors en de machines zelf zijn vervaardigd uit materialen die afkomstig zijn uit mijnbouw. Hier kan tegenover gesteld worden dat er voor synthetische diamant geen mijnbouw hoeft plaats te vinden, wat bij natuurlijke diamant wel het geval is. Aan de andere kant zorgt mijnbouw weer voor veel werkgelegenheid in gebieden op de wereld waar die hard nodig is. Ook zijn mijnen gehouden aan milieuregels, waarbij steeds meer wordt verwacht dat het gebied na het mijnen teruggebracht wordt in oorspronkelijke staat.

Certificaten en 4 C’s
Vooraanstaande laboratoria die certificaten verstrekken voor diamanten, waarin de 4 C's (carat, cut, color, clarity) van de stenen worden gespecificeerd (zoals de GIA, HRD en IGI) verstrekken inmiddels ook certificaten voor synthetische diamant, maar dan met de duidelijke toevoeging dat het gaat om diamant met een andere herkomst (laboratory grown). Laboratoria moeten het op hun certificaat vermelden als het gaat om lab grown diamant en in veel gevallen wordt dit ook kenbaar gemaakt door een gravure in de rondist van de diamant.

Lab grown herkennen
Synthetische diamant is 100% diamant, opgebouwd uit kubisch gekristalliseerde koolstof, en heeft dus een identieke hardheid, brekingsindex, massadichtheid en warmtegeleidingsvermogen als natuurlijke diamant. Het is onmogelijk om met het blote oog of zelfs met een loep natuurlijk van lab grown te onderscheiden, zelfs voor gespecialiseerde juweliers. Toch zijn niet alle fysische eigenschappen van synthetische diamanten exact hetzelfde als die van natuurlijke diamant, maar om het verschil met 100% zekerheid vast te stellen is geavanceerde apparatuur nodig. Diamant kan getest worden bij instanties als het Nederlands Edelsteen Laboratorium.